ตรอกจั่น

เนื้อเรื่อง
..............หมู่บ้านท่าตะเภา เป็นป่าเป็นที่อุดมสมบูรณ์ด้วยต้นคุยและสีระมัน(เป็นไม้พื้นเมืองของจังหวัดตราด) ชาวบ้านแถวนี้และหมู่บ้านใกล้เคียงได้พากันมาเก็บไปขาย ต่อมามีเสือร้ายตัวหนึ่งมาอาศัยอยู่ เสือตัวนี้จับคนที่เข้าป่ากินเป็นจำนวนมาก จนชาวบ้านเชื่อว่ามีผีสิงอยู่ในตัวมัน จึงได้ตั้งห้างดักยิงแต่ไม่ได้ผล มันออก
อาละวาดกัดคนไม่เว้นแต่ละวัน อยู่มาเย็นวันหนึ่งตาเฒ่าคงกลับมาจากหาหน่อไม้และเก็บของป่าตามลำพัง แกไม่กลัวเสือตัวนี้เพราะ เป็นคนอยู่ยงคงกระพัน เมื่อเดินมาถึงบริเวณป่ามืดแกได้ยินเสียงกรอบแกรบเดินตามหลังมา ร้องท้าแกว่า "ตาจะไปไหน ตามาคนเดียวรึ" ตาคงคิดว่าเป็นเพื่อนบ้านก็สนทนาด้วยเดินตามกันเรื่อยมา จนได้ยินคำพูด สะดุดหูจึงหันกลับไปดู มันไม่ใช่คนแต่เป็นเจ้าเสือผีร้ายนั่นเอง แกไม่ลังเลใจรีบชักมีดโต้จากเอวพร้อมกับสู้ กับมันทันที ตาคงฟันเสือไปหลายแห่ง แม้ไม่ถูกที่สำคัญแต่เสือหมดหนทางทำร้ายตาคงได้ จึงหนีเข้าป่าไป
..................เมื่อตาคงกลับมาเล่าให้ชาวบ้านฟัง ต่างร้อนใจยิ่งนัก จึงพร้อมใจกันหาวิธีปราบ มีนายพรานผู้หนึ่ง เสนอให้ลองดักเสือด้วยจั่น คือ ทำเป็นกรง ๒ ชั้น ชั้นในเอาเหยื่อล่อไว้ ชั้นนอกมีประตูและสายใยล่ามไว้ หากเสือจะเข้าไปกินเหยื่อประตูกรงก็จะปิดขังทันที ชาวบ้านทั้งหมดตรงไปบ้านตาบุญ เพื่อขอยายหอมทาสของแกมาเป็นเหยื่อล่อ โดยมีข้อแลกเปลี่ยนว่า ถ้าทำสำเร็จจะได้เป็นไทแก่ตนเอง เมื่อยายหอมตกลง ชาวบ้านต่างช่วยกันตัดไม้มาสร้างจั่นไว้ที่ชายป่าทึบ
พอตกเย็นก็พายายหอมไปนั่งปั่นฝ้ายอยู่ตามลำพัง ตกดึกอากาศเยือกเย็นน่ากลัวยิ่งนัก และแล้วยายหอมก็ ได้ยินเสียงฝีเท้าเหยียบบนใบไม้แห้งข้างกรงดังกรอบแกรบ พร้อมกับเสียงร้องทักว่า "ยาย…มานั่งปั่นด้าย คนเดียว ไม่กลัวเสือสางรึ" ยายหอมทำใจดีสู้เสือ สนทนาด้วยจนสามารถหลอกเสือเข้ากรงได้ แล้วเคาะเกราะ
(ทำกับไม้ มีไว้สำหรับตีบอกสัญญาณและบอกเวลา) ให้สัญญาณชาวบ้านออกจากที่ซ่อน ชาวบ้านใช้ปืนยิง เสือจนตาย เมื่อเสือตายสิ้นชื่อ หมู่บ้านแถบนั้นต่างอยู่เย็นเป็นสุข ที่ที่ชาวบ้านวางจั่นดักเสือ เรียกว่า ตรอกจั่น ตั้งอยู่ที่บ้านท่าตะเภา ตำบลหนองเสม็ด อำเภอเมือง จังหวัดตราด
คุณค่า / แนวคิด / สาระ
.................เป็นนิทานที่เล่าสืบต่อกันมาอธิบายให้เข้าใจที่มาว่าทำไมหมู่บ้านนี้จึงชื่อว่าตรอกจั่น แล้วยังแฝงไว้ด้วย ความสนุกสนาน แง่คิดด้านความเป็นอยู่ ของคนครั้งบรรพบุรุษว่า มีความสามัคคีร่วมมือร่วมใจ เป็นนักคิด นักต่อสู้ รู้จักเสียสละ จิตใจเปี่ยมด้วยคุณธรรม ที่สมควรนำมาเป็นแบบอย่างสร้างชุมชนของตนให้สงบร่มเย็น ต่อไป