จังหวัดนครสวรรค์

ตำนานวัดเขาแก้ว

เนื้อเรื่อง
.................... เขาแก้วเป็นเขาที่อยู่หมู่ที่ ๔ ตำบลพยุหะ อำเภอพยุหะคีรี จังหวัดนครสวรรค์ สูง ๗๕ เมตร เชิงเขาเป็น ที่ตั้งวัด เรียกว่า วัดเขาแก้ว ที่ได้ชื่อว่า เขาแก้ว เพราะสภาพหินของเขามีลักษณะเป็นเหลี่ยมหกเหลี่ยม เป็นแก้วใส บางก้อนก็มีสาหร่าย มีสีต่าง ๆ เช่น สีเขียว สีแดง สีผักตบ เป็นรูปต่าง ๆ บางชนิดก็มีเข็ม เป็นเข็ม
ทอง เข็มเงิน อยู่ภายในก้อนแก้วนั้น ชาวบ้านได้ขุดหินแก้วนี้มาฝนหรือเจียระไน ทำเป็นหัวแหวนและเครื่องประดับตามลักษณะของหินแก้วนี้เอง จึงได้ชื่อว่า เขาแก้ว และมีตำนานของพยุหะคีรี ดังนี้ ลูกชายเจ้าสิงห์แต่งงานกับลูกสาวเมืองสระเศรษฐี ได้จัดแก้วแหวนเงินทองนำไปให้ฝ่ายเจ้าสาวที่เขาแก้ว ตำบลพยุหะ ซึ่งเป็นสัญลักษณ์เรียกกันว่า เขาแก้ว ตลอดมา ที่เขาแก้วนี้มีถ้ำอยู่เชิงเขาซึ่งเป็นที่ตั้งวัด มีปากถ้ำเป็นปล่องยาวประมาณ ๕๐๐ เมตร ไปโผล่ที่ท่า
จันทร์ปากคลองบางไทร ฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยาตรงสะพานทางข้ามไปที่ว่าการอำเภอพยุหะคีรี ภายในถ้ำกว้างใหญ่ มีทรัพย์สมบัติและมีโคแก้วตัวใหญ่หน้าแด่นตัวหนึ่ง ดวงตาของโคแก้วส่องแสงประกายสว่างภายในถ้ำนั้น สมัยนั้นหลวงพ่อคูหาเป็นเจ้าอาวาส ท่านมักจะลงจากปากถ้ำไปสรงน้ำที่ท่าจันทร์เสมอ
วันหนึ่งสามเณรที่อยู่ปฏิบัติท่าน ได้สังเกตเห็นหลวงพ่อคูหาเดินทางไปในป่านั้น เมื่อท่านเดินกลับมา จะเห็นท่านมีผ้าอาบเปียกน้ำพาดบ่ากลับมา สามเณรนึกแปลกใจ สงสัยหลวงพ่อไปสรงน้ำที่ไหน แถบนี้มีแต่ป่าทั้งนั้น จึงได้สะกดรอยตามไปหลวงพ่อคูหาสรงน้ำเสร็จแล้วกลับมาพบสามเณรได้ตามไปและรู้แห่งทางเข้าถ้ำ ท่านจึงเกณฑ์ชาวบ้านช่วยกัน เอาหินเอาดินปิดปากถ้ำตั้งแต่นั้นมา เนินดินที่ถมปากถ้ำยังปรากฎเป็นสันเทินสูง ขนาดเท่าจอมปลวกใหญ่มาจนทุกวันนี้ โคแก้ว ต่อมาเพี้ยนเป็น เขาแก้ว
คติ/แนวคิด
................... คนไทยมีความเฉลียวฉลาดมักจะนำสิ่งที่ได้พบเห็นเล่าเป็นตำนานที่มาของสถานที่ต่าง ๆ