จังหวัดยะลา

ประวัติโต๊ะนิ

.......................โต๊ะนิคือเจ้าเมืองรามันคนหนึ่งชื่อจาราวัน เป็นคนชอบเที่ยวผจญภัยในป่า ชอบคล้องช้าง ศึกษาไสยศาสตร์ คาถา อาคม และมีความเชี่ยวชาญในเรื่องสมุนไพร การรักษาโรค และพิธีกรรมต่าง ๆ ขณะเดียวกัน ก็มีความเคร่งครัดในศาสนา มีนิสัยใจคอโอบอ้อมอารีและมีความเป็นอยู่อย่างสมถะ
คำว่าโต๊ะนิ หมายถึง เจ้านายผู้เฒ่าที่มีเชื้อสายเจ้าผู้ครองเมือง เมืองรามันมีอาณาเขตครอบคลุมไปถึง เบตง โต๊ะนิออกเยี่ยมเยียนประชาชนก็ได้รักษาไข้ให้แก่ประชาชนไปด้วยจนมีชื่อเสียงเลื่องลือไปทั่ว ทั้งคนไทยเชื้อสายมาลายู เชื้อสายจีน ต่างก็เคารพนับถือว่าเป็นผู้มีความศักดิ์สิทธิ์ สามารถขจัดปัดเป่าโรคภัยไข้เจ็บให้ แก่ประชาชนได้ โต๊ะนิถึงแก่กรรมด้วยความชรา และศพฝังอยู่ที่หมู่บ้านโกร๊ะ บริเวณชายแดน ที่อำเภอเบตง
ผลงาน
.......................โต๊ะนิเป็นผู้มีความรู้ความชำนาญในเรื่องสมุนไพร การรักษาโรควิธีการแพทย์แผนโบราณ มีคุณงามความดี นิสัยใจคอโอบอ้อมอารีแก่คนทั่วไป ชาวเบตงจึงได้สร้างโดยศาลขึ้น ในบริเวณบ้านเดิมเรียกว่าศาลเจ้าโต๊ะนิ และมีการเฉลิมฉลอง เพื่อรำลึกถึงคุณงามความดีของท่านทุก ๆ ปี