จังหวัดยโธร

ประวัติพระธาตุกู่จาน

สถานที่ตั้ง บ้านกู่จาน ตำบลกู่จาน อำเภอคำเขื่อนแก้ว จังหวัดยโสธร
ประวัติความเป็นมา
................แต่เดิมไม่มีใครทราบประวัติความเป็นมาของพระธาตุกู่จาน จนถึงปีพ.ศ. ๒๕๒๑ จนเกิดอภินิหารขึ้น โดยสามเณรถาวร อินกาย ได้เล่าประวัติการสร้างพระธาตุไว้ว่า หลังจากที่พระพุทธเจ้าได้ปรินิพานไปแล้ว ๗ ปี พระมหากัสสปะได้นำพระบรมสารีริกธาตุมาแจกจ่ายในบริเวณแถบนี้ โดยพระยาคำแดง ซึ่งเป็นผู้ปกครองหัวเมืองฝ่ายเหนือได้รับพระบรมสารีริกธาตุดังกล่าว พระยาพุทธซึ่งเป็นผู้ปกครองหัวเมืองฝ่ายใต้ ไม่ได้รับพระบรมสารีริกธาต ุจึงเดินทางมาของแบ่ง แต่พระยาคำแดงไม่ยอมจึงบ่ายเบี่ยงโดยท้าแข่งขันกันก่อสร้างเจดีย์ เพื่อบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ โดยให้มีผู้สร้างฝ่ายละไม่เกิน ๖ คน และถ้าใครแพ้ต้องยอมเป็นเมืองขึ้น ด้วยกลุ่มของพระยาพุทธเกรงว่าจะแพ้จึงยกทัพไปรบกับพระยาคำแดง จนในที่สุดสามารถแย่งพระบรมสารีริกธาตุ ซึ่งบรรจุอยู่ในผอบ ๖ โถ มาได้ และได้มาสร้างเจดีย์ต่อจนสำเร็จ แต่ในการสร้างเจดีย์ครั้งนี้ไม่เป็นที่พอใจ ของประชาชนเพราะไม่ได้ร่วมกันก่อสร้าง จึงจะสร้างขึ้นใหม่อีกองค์หนึ่ง พระยาคำแดงทราบข่าว จึงขอร่วมสร้างด้วยแต่ไม่ประสบผลสำเร็จ จึงเกิดการสู้รบขึ้นที่ดอนกู่ จนในที่สุดทั้ง ๒ ฝ่ายได้เสียชีวิตทั้งหมดผู้คนได้อพยพไปหาที่อยู่ใหม่ พระธาตุกู่จานจึงถูกปล่อยทิ้งไว้ จนกระทั่งบรรพบุรุษซึ่งเดินทางมาจากบ้าน ปรี่เชียงหมีมาตั้งหมู่บ้านขึ้น จึงได้ขุดพบพระธาตุดังกล่าว
ความสำคัญต่อชุมชน
.....................พระธาตุกู่จานเป็นปูชนียสถานศักดิ์สิทธิ์ เป็นที่สักการะของชาวเมืองยโสธรและจังหวัดใกล้เคียง ทุกๆ ปี ชาวตำบลกู่จานจะนำน้ำอบ น้ำหอมไปทำพิธีสรงน้ำพระธาตุในช่วงเช้าของวันเพ็ญ เดือน ๖ ตอนบ่ายจะไป ทำพิธีสรงน้ำกู่ หลังจากนั้นจะพากันไปที่หนองสระพังเพื่อนำน้ำที่หนองสระพังมาทำพิธีสรงน้ำพระธาตุและ ใบเสมา ซึ่งพิธีกรรมดังกล่าวนี้ ต้องกระทำเป็นประจำทุกปี มีความเชื่อว่าหากไม่ทำพิธีดังกล่าวแล้วจะทำให้ ฝนฟ้าไม่ตกต้องตามฤดูกาล
ลักษณะทางสถาปัตยกรรม
.....................พระธาตุกู่จานมีลักษณะคล้ายคลึงกับองค์พระธาตุพนม องค์พระธาตุกู่จาน กว้าง ๕.๑๐ เมตร สูง ๑๕ เมตร ต่างกันเพียงขนาดซึ่งพระธาตุกู่จานมีขนาดเล็กกว่าเท่านั้น เส้นทางที่เข้าสู่พระธาตุกู่จาน ตามเส้นทางอำเภอคำเขื่อนแก้ว-จังหวัดอุบลราชธานี โดยมีจุดแยก ข้างๆ สถานีพืชอาหารสัตว์ยโสธร ขึ้นไปทางเหนือผ่านบ้านแหล่งแป้น บ้านโคกโก่ย ระยะทางประมาณ ๑๐ กิโลเมตร